Keledoş, Van mutfağının en özel yemeklerinden biri olup, lezzeti ve besleyici yapısıyla öne çıkar. Yöresel mutfağın en kıymetli tariflerinden biri olan keledoş, özellikle soğuk kış günlerinde sıcak bir öğün olarak tercih edilir. Bol protein içeriğiyle doyurucu bir yemek olan keledoş, kuzu eti, nohut, yeşil mercimek ve özel kurut (kurutulmuş yoğurt) ile hazırlanır. Hem geleneksel hem de sağlıklı bir yemek olan keledoşun nasıl yapıldığını adım adım inceleyelim.
Keledoş Özellikleri Nelerdir?
Keledoş, Van ve çevresinde yaygın olarak yapılan, tarihi Osmanlı mutfağına dayanan bir yemektir. Et, baklagiller ve kurut kullanılarak hazırlanan bu yemek, yüksek besin değerine sahiptir ve yoğun lezzetiyle damaklarda unutulmaz bir tat bırakır.
Keledoşun Tarihi ve Kökeni
Keledoş, yüzyıllardır Van ve çevresinde yapılan geleneksel bir yemektir. Osmanlı döneminden günümüze kadar ulaşan bu tarif, özellikle kış aylarında tüketilir. Yoğun protein ve karbonhidrat içeriği sayesinde besleyici bir yemek olan keledoş, geçmişte özellikle göçebe topluluklar tarafından güç veren bir yemek olarak biliniyordu.
Keledoşun Besin Değerleri
Keledoş, içerdiği et, baklagiller ve kurut sayesinde yüksek protein, lif ve mineral kaynağıdır. İçerisindeki kurut, kalsiyum ve probiyotik açısından oldukça zengin olup sindirim sistemine fayda sağlar. Aynı zamanda bakliyatlar sayesinde uzun süre tok tutan bir yapıya sahiptir.
Keledoş Tarifi İçin Gerekli Malzemeler
Lezzetli bir keledoş yapmak için doğru malzemeleri kullanmak oldukça önemlidir. Geleneksel keledoş tarifi için şu malzemeler gereklidir:
- 500 gram kuzu eti (kemikli tercih edilebilir)
- 1 su bardağı haşlanmış nohut
- 1 su bardağı yeşil mercimek
- 1 su bardağı dövme (aşurelik buğday)
- 1 su bardağı kurut (kurutulmuş yoğurt veya süzme yoğurt)
- 2 yemek kaşığı tereyağı
- 1 adet kuru soğan
- 2 diş sarımsak
- 1 tatlı kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı karabiber
- 1 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı pul biber
Van Yemekleri Keledoş Tarifi Nasıl Yapılır?
Keledoş yapımı, birkaç aşamadan oluşur ve dikkatli pişirme gerektirir. İşte adım adım geleneksel keledoş tarifi:
Etin Haşlanması
Öncelikle kuzu eti büyük bir tencereye alınır ve üzerini geçecek kadar su eklenerek kaynamaya bırakılır. Kaynama sırasında çıkan köpükler alınır ve etin daha berrak bir suya sahip olması sağlanır. Et, yaklaşık 45-50 dakika boyunca orta ateşte yumuşayana kadar pişirilir.
Bakliyatların Pişirilmesi
Yeşil mercimek, dövme ve nohut ayrı bir kapta yıkanarak sıcak su içinde bekletilir. Yumuşayan bakliyatlar, haşlanmış etin içine eklenerek birlikte kaynamaya devam edilir. Bu aşamada tuz ve baharatlar eklenerek lezzet artırılır.
Kurutun Eklenmesi
Kurut, sıcak su ile eritilir ve pürüzsüz hale getirilerek yemeğe eklenir. Kurut yerine süzme yoğurt da kullanılabilir ancak geleneksel tarifte kurut kullanılması önerilir.
Soğan ve Sarımsak Karışımı
Ayrı bir tavada tereyağı eritilir, ince doğranmış soğan ve sarımsak eklenerek kavrulur. Soğanlar pembeleşene kadar pişirildikten sonra keledoşun üzerine dökülerek karıştırılır.
Servis ve Sunum
Keledoş, kısık ateşte 10-15 dakika daha kaynatıldıktan sonra ocaktan alınır. Üzerine tereyağında kızdırılmış pul biber gezdirilerek sıcak şekilde servis edilir. Yanında lavaş ekmeği ve turşu ile birlikte sunulması önerilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Van yemekleri keledoş tarifi ile ilgili sıkça sorulan sorular şu şekildedir.
Keledoş hangi et ile yapılır?
Geleneksel keledoş, kuzu eti ile yapılır ancak dana eti de tercih edilebilir. Kuzu eti, yemeğe daha yoğun bir lezzet ve yumuşaklık kazandırır.
Keledoşun yanına hangi yemekler yakışır?
Keledoş genellikle lavaş ekmeği, turşu ve ayran ile birlikte servis edilir. Ayrıca Van mutfağına özgü kavut veya otlu peynir gibi mezelerle de tamamlanabilir.
Keledoş kaç dakika pişirilmelidir?
Keledoşun tam kıvamına ulaşması için toplamda yaklaşık 2 saat pişirilmesi önerilir. Etin ve bakliyatların tam olarak yumuşaması için kısık ateşte uzun süre pişirilmesi önemlidir.
Keledoş yoğurt yerine başka bir malzeme ile yapılabilir mi?
Keledoşun geleneksel tarifi kurut veya süzme yoğurt ile yapılır. Ancak yoğurt tüketemeyenler için krema veya Hindistan cevizi sütü gibi alternatifler kullanılabilir.
Kurut yerine süzme yoğurt kullanılır mı?
Evet, kurut bulunamadığında süzme yoğurt kullanılabilir. Ancak geleneksel lezzeti yakalamak için kurut tercih edilmesi önerilir.
Keledoş hangi mevsimde tüketilir?
Keledoş genellikle kış aylarında daha fazla tüketilen bir yemektir. İçerdiği protein ve enerji açısından soğuk havalarda vücudu sıcak tutmaya yardımcı olur.
Keledoş kaç gün saklanabilir?
Keledoş, buzdolabında saklanarak 2-3 gün içerisinde tüketilmelidir. Yeniden ısıtıldığında hafif su ekleyerek kıvamı korunabilir.
Keledoşun besin değeri nedir?
Keledoş yüksek protein, lif ve kalsiyum içeren besleyici bir yemektir. İçeriğindeki bakliyatlar sayesinde uzun süre tok tutar ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur.
